Sivil Düşün AB Programı desteği Genç İşi Kooperatif ’in stratejik önceliklerinden biri olan ve Uluslararası Kooperatifler İttifakı’nın (ICA) temel ilkelerinden biri olan “Kooperatifler arası İşbirliği’ni Hırvatistan ziyaretinde Humana Nova Sosyal Kooperatifi ve Martinov Plast Sosyal Kooperatifi ile sağlamıştır. Sosyal Kooperatifçiliğin Hırvatistan’daki örneklerini görme ve karşılıklı deneyim paylaşımına olanak sağlamıştır. Bu paylaşım, Genç İşi Kooperatif’in iki temel önceliğine katkı sunmaktadır:
- Sosyal Kooperatifçilik Mevzuat Çalışması: Halihazırda Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü tarafından sürdürülmekte olan mevzuat yazım çalışmalarına Türkiye ile benzer sosyoekonomik düzeydeki Hırvatistan’dan çıkarımlar ışığında kaktı sağlanmıştır.
- Türkiye’deki sosyal kooperatifçilik hizmet ve pratiklerinin çeşitlenmesi: Türkiye’de sosyal kooperatifçiliğin hizmet akslarının ve odaklandığı toplumsal ihtiyaç alanlarının çeşitlenmesi sağlanmıştır.
Hırvatistan’a yapılan bu çalışma ziyareti eski Yugoslavya’nın kurumsallaştırdığı “Zadruga” geleneğinin günümüzde evrildiği noktanın yerinde görülmesini sağlamıştır. Batı-Kuzey Avrupa kooperatifçiliği, Güney Avrupa (İtalya, İspanya) kooperatifçiliğine üçüncü bir alternatif niteliğindeki “Zadruga” kolektif tüzel kişiliği yerel özgün bir örgütlenme biçimi olarak kayda değerdir.
Humana Nova Čakovec Sosyal Kooperatifi 2011 yılında, ACT Grupa liderliğinde yapılmış olan ESCO projesi “sosyal girişimciler için eğitim– engelli bireyler için yeni olanaklar” ile ortaya çıkmıştır. Projenin asıl amacı Međimurie şehrindeki engelli bireylerin istihdamını sağlamak, sosyal içermeyi yayma ve engelli bireylerin istihdamının sürdürülebilir modellerle arttırılması konusunda toplumu yerel ve ulusal ölçekte bilinçlendirmektir. 2011 yılında Hırvatisatan’da, 530.000 engelli birey olduğu, bunun 12.000 inin Međimurje şehrinde bulunduğu belirlenmiştir. Engelli bireylerin %49’unun yaş ortalamasının ise çalışabilecek yaşta olduğu görülmüş fakat sadece 166 engelli bireyin çalışan statüsünde olduğu belirlenmiştir.
ESCO projesi ile 38 engelli birey farklı eğitim programlarında yer almış, bunlardan 8’i yönetici eğitimi, 5’i web yöneticisi,9’u muhasebe ve 8’i dikiş işçisi eğitimi almıştır. Bu proje sonunda Humana Nova Sosyal Kooperatifi şekillenmiştir. Kooperatifin şu anda Čakovec ve Zagreb bölgesinde toplamda 30 çalışanı olup; 6 engelli, 2 etnik azınlık, 4 uzun dönem işsiz yaşlı kadın,2 uzun dönem işsiz genç anne, 1 yeni mezun tekstil mühendisi ve bir müdür olarak görülmektedir.
Humana Nova Sosyal Kooperatifi toplamda 190.000 kilo giysi ve ayakkabı toplamış, tekstil ürünlerindeki 684.000 kilo CO2 emilimini (tekstil üretimi yapılırken oluşan emisyon), 140.000 litre içilebilir su kullanımını, 57.000 kilo suni gübre kullanımını ve 38.000 kilo tarım ilacı kullanımını azaltmıştır.
Kooperatif ihtiyaç sahibi 50 aileye ve 20 adet derneğe kıyafet bağışında bulunmuştur.
Kooperatif City of Zagreb’den zaman zaman finansal destek almaktadır. Ancak kooperatifi asıl finanse eden bağış olarak alınan ikinci el ürünlerin Humana Nova dükkanlarındaki halka açık satışları ve Macaristan’a yapılan ikinci el kıyafetlerin ihracatıdır.
Kooperatifin amaçları arasında ilk olarak dezavantajlı bireylere istihdam sağlamak ve ikincil olarak evsel atıkların azaltılması ya geri dönüştürülmesi olarak belirlenmiştir. Bunun yanında kooperatif 3P ilkesini- sosyal sorumluluk yolu ile iş yapma ilkesi benimsemiştir. 3P’nin açılımı “People/Planet/Profit” olup, organizasyonun kendi içinde ve toplumda adil iş yapma pratiği, karbon ayak izini azaltacak etkinlikler yaparak ekolojik koruma ve sürdürülebilir ekonomik yapılanma olarak açıklanmaktadır.
Martinov Plast Kooperatifi Zagreb’de 2011 yılında 7 ortakla kurulmuş bir Sosyal Kooperatiftir. Kooperatif, adını St.Martin’in pelerin efsanesinden almaktadır. Efsaneye göre aziz Martin pelerinini kesip yoksullara (evsizlere) ısınmaları için vermiştir. Bu efsaneden yola çıkarak kendilerinin de toplumdaki dezavantajlı kesim için çalışmakta olmaları dolayısıyla bu isim öngörülmüştür.
Martinov Plast, uluslararası kooperatif ilkelerini benimsemenin yanı sıra 3 ana ilke üzerine odaklanmıştır:
- Sosyal girişimciliği geliştirmek
- Dezavantajlı kesimlere destek
- Sürdürülebilirlik
Kooperatifin başlıca faaliyet alanları:
- Yardıma ihtiyacı olan kişilere destek
- Mali Müşavirlik danışmanlığı
- Sivil Toplum Örgtlerine danışmanlık
- Start-up danışmanlığı
- Atölyeler
- Sosyal Girişimcilik eğitimleri
- Proje yazımı ve iş planı danışmanlığıdır.
2017 yılındaki toplam üye sayıları 12’dir. 2017 yılına kadar toplam 14 çalışan ile 9 proje ve 20.000 saat üzeri gönüllü çalışmaları bulunmaktadır.
Yaptıkları projelerden bazıları şunlardır:
-ReStart projeleri ile evsiz kişilere iş bulmaları için eğitim verilmiştir.
-MUV projeleri ile şehrin belli alanlarındaki yerlere toplamda 100 adet Mini Bahçe yapılmıştır. Alanlar özellikle dezavantajlı kişiler gözeterek seçilmiş, çocuk, engelli ve yaşlı merkezlerinin bulunduğu yerlere yerleştirilmiştir. Bu mini bahçeler ile kişilere ‘’Hortiterapia’’ olarak adlandırılan terapi yöntemi uygulanmakta, onların doğayla daha bütünleşik yaşamaları, bitki yetiştirmeyi öğrenmeleri desteklenmektedir.
-Saksı üretimi ile eski gazetelerin geri dönüşümü yapılmakta, çimento ile karıştırılarak üretilen saksılar kooperatifi finanse etmek için dışarıya satışı yapılmaktadır. Bu üretim ise yine dezavantajlı kişiler tarafından yapılmaktadır.
-Sabun Üretimi ile Görme Engelli bireylere istihdam alanı yaratılmıştır. Sabun üretimini yapan mühendisten işçilere kadar tüm çalışanlar görme engelli ve bu sabunlarla kooperatife gelir sağlanıp bu kişilerin maaşları ödenmektedir.
Projelerinde yer alan kişiler:
- 50 yaşlı
- 30 emekli
- 25 engelli (5 görme engelli)
- 50 evsiz
- 45 çocuk (dezavantajlı)
- 15 ebeveyn (dezavantajlı)
- 12 gönüllü şeklindedir.
